Taal

Kennis van Nederlands is belangrijk op de werkvloer en daarbuiten. Nederlands begrijpen en spreken bevordert ook de integratie. Veel nieuwkomers willen zo snel mogelijk aan de slag zelfs als ze de taal nog niet perfect spreken. Met de nodige oefenkansen en tijd kunnen ze ook op het werk en via de collega’s hun Nederlands verbeteren.

Hoe kan je het Nederlands van een anderstalige werknemer verbeteren?
Hoe kan je de communicatie met anderstalige medewerkers ondersteunen?
Wat zegt de wetgeving over taal op het werk?

1.Hoe kan je het Nederlands van een anderstalige werknemer verbeteren?

Tips

Op de werkvloer

Specifieke vaktermen kunnen snel aangeleerd worden met de hulp van een collega, een job- en taalcoach of een opleiding Nederlands op de werkvloer.
Wees consequent in het benoemen van plaatsen, voorwerpen,... op het werk (bvb. cafetaria, refter of eetzaal). Gebruik hierbij het jargon van de werkvloer. Maak eventueel gebruik van labels.
Op de werkvloer wordt vaak dialect gesproken. Dit komt niet aan bod in de Nederlandse lessen van Ligo (Centra voor basiseducatie), CVO (Centrum voor volwassenenonderwijs) of OKAN (Onthaalonderwijs voor anderstalige kinderen). Dialect is voor anderstaligen een andere taal. Wees hiervan bewust in je communicatie met anderstalige nieuwkomers en leer hen het jargon van de werkvloer.
Hou er rekening mee dat iedereen anders leert. Zoek naar een manier die best past bij de mensen in jouw bedrijf. Sommige mensen leren snel een andere taal, bij anderen gaat het wat trager. De ene leert door te studeren, de andere door te doen…
Zorg dat er op het werk kansen zijn om Nederlands te oefenen: stel gemengde teams samen, zorg voor een positief klimaat, organiseer informele momenten waar Nederlands wordt gesproken, zet de radio op een Nederlandstalige zender,...
Gebruik schermen of prikborden om via beelden de juiste vaktermen in het Nederlands aan te leren.
Heel wat sectoren sloten reeds een convenant en addendum non-discriminatie af. Bekijk of je via het sectoraal opleidingsfonds steun kan krijgen voor een taalopleiding.

Na het werk

Motiveer anderstalige medewerkers om een geschikte cursus te volgen of andere oefenkansen te zoeken. Het Agentschap Integratie en Inburgering maakte een overzicht van de mogelijkheden.
Moedig je anderstalige medewerkers aan om te werken aan hun Nederlands door een geschikte app te zoeken, door een (online)cursus Nederlands, door YouTube, door te lezen, door Vlaamse televisieprogramma’s, door vrijwilligerswerk te doen …
Voorbeelden van dergelijke apps vind je terug onder rubriek 'Tools'.

Tools

Taalondersteuning voor je nieuwe anderstalige medewerker met een IBO-contract. Dankzij Individuele beroepsopleiding in de onderneming met taalondersteuning (IBOT) kan je een VDAB-instructeur aanvragen die gratis taalondersteuning op maat geeft.
Schrijf de medewerker in voor Nederlands op de werkvloer, een opleiding van de VDAB waarbij een ervaren instructeur naar je bedrijf komt om het Nederlands aan te leren dat nodig is voor de job. Dat kan gaan over de veiligheid, instructies begrijpen, problemen melden en vragen van collega’s beantwoorden. De instructeurs coachen ook de Nederlandstalige collega’s om helder te communiceren, organiseren taalsessies op maat en zoeken mee naar de geschikte opleidingspartner.
Laat een jobcoach voor de vlotte en snelle integratie van nieuwe medewerkers zorgen. Bij job- en taalcoaching ligt de focus op het ontwikkelen van vaardigheden en attitudes. Bij medewerkers met lage taalvaardigheden, kan je jobcoaching combineren met taalcoaching rond specifiek vakjargon of communicatie met collega’s en klanten.
In de schoonmaaksector, de metaalindustrie en de land- en tuinbouwsector kan je de app FACT gebruiken. FACT vertaalt tussen Nederlands, Frans, Engels, Spaans, Roemeens, Pools, Arabisch, Dari, Pashtu en Somalisch. De app is zowel beschikbaar voor Android (FACT - Apps op Google Play) als iOS (FACT in de App Store (apple.com).
Heb je vragen over Nederlans leren en taalbeleid in je organisatie? Neem contact op het het Agentschap Integratie en Inburgering. Ook deze informatie en tips kunnen helpen.
Verwijs je anderstalige medewerker door naar de dienst Nederlans Leren van het Agentschap Integratie & Inburgering. Zij kunnen je werknemer toeleiden naar de best passende opleiding Nederlands.
Tips om thuis Nederlands te oefenen.
KMO's kunnen via de KMO-portefeuille financiële steun krijgen voor opleiding en advies. Dit geldt ook voor taalopleidingen voor anderstaligen in het kader van hun tewerkstelling.
Werknemers uit de privésector hebben onder bepaalde voorwaarden het recht om opleidingen te volgen en op het werk afwezig te zijn met behoud van hun loon. Als werkgever kunt u een terugbetalingsaanvraag indienen.
Werknemers zonder diploma hoger onderwijs die een erkende opleiding willen volgen om hun positie op de arbeidsmarkt te versterken kunnen beroep doen op opleidingscheques.
Bekijk of je via je sectoraal opleidingsfonds steun kan krijgen voor een taalopleiding.

2.Hoe kan je de communicatie met anderstalige medewerkers ondersteunen?

Tips

Op de werkvloer

Denk als bedrijf eerst goed na over wat je anderstalige medewerkers moeten kennen en kunnen voor hun specifieke job. Dit bepaalt namelijk welke medewerkers je in dienst neemt, wat je van hen kan verwachten en hoe je ze verder opleidt.
Maak duidelijke afspraken rond communicatie met alle leidinggevenden en collega’s. Dat heeft niet alleen een positief effect op anderstaligen maar op de hele organisatie. Bijvoorbeeld:
- Probeer altijd eerst in het Nederlands voor je overschakelt naar een andere contacttaal. Zo creëer je oefenkansen voor de anderstalige medewerker.
- Vraag altijd aan een medewerker om een instructie te herhalen, zo ben je zeker dat hij het begrepen heeft.
- Welke collega's kunnen inspringen om te vertalen?
Bekijk meertaligheid niet als een obstakel maar als een opportuniteit voor iedereen. Medewerkers met een andere moedertaal kunnen van elkaar leren en anderstalige medewerkers kunnen een belangrijke tussenschakel vormen in de communicatie met klanten in het buitenland.
Investeer in een positieve werkomgeving. In een stimulerende en positieve werkomgeving kunnen medewerkers praten, vragen stellen en problemen aankaarten. Dit is de basis voor een goede communicatie.
Maak een beeldwoordenboek met de meest voorkomende termen op de werkvloer.
Gebruik duidelijke taal, beelden, foto’s en pictogrammen. Gebruik bij voorkeur online afbeeldingen.
Maak afspraken over de voertaal/voertalen in je bedrijf. Nederlands hoeft niet de enige mogelijke taal te zijn op werkvloer.
Spreek duidelijk en vermijd dialect.
Pas op met online vertalingen. Die zijn niet altijd accuraat. Vertaal eerst naar het Engels en daarna naar de moedertaal van de werknemer. Dit levert betere/kwaliteitsvollere vertalingen op.

Tools

Maak gebruik van tips voor duidelijke taal in je mondelinge en schriftelijke communicatie.
De brochure Taalbeleid op de werkvloer van VERSO biedt je antwoorden op taalvragen of -situaties die je op het werk wel eens tegenkomt. Ze stelt je taalacties en -instrumenten voor om medewerkers die moeilijk Nederlands spreken op weg te helpen.
Ontdek tips voor het omgaan met anderstaligen in de VDAB taaltool.
Vraag job- en taalcoaching bij een werkplekarchitect. Je vindt er ook een overzicht van opleidingen, workshops en adviezen rond taal.
Gebruik een beeldwoordenboek voor specifieke beroepen. Informeer bij je sectorfonds wat zij kunnen aanbieden. Enkele voorbeelden:
- Pictogrammenboekjes van De Rand
- De schoonmaakgidsen en Taal Ondersteunende Planner van VormDC
- Beeldwoordenboek schoonmaak
- Beeldwoordenboek groenwerk
- Beeldwoordenboek horeca
- Beeldwoordenboek elektriciteit Volta
- App FACT voor de schoonmaaksector, de metaalindustrie en de land- en tuinbouwsector; zowel beschikbaar voor Android (FACT - Apps op Google Play) als iOS (FACT in de App Store (apple.com))
Doe een beroep op een dienst om geschreven documenten te hertalen in klare taal zoals het Centrum voor Basiseducatie Kortrijk-Roeselare of het Centrum voor Basiseducatie Brugge-Oostende-Westhoek of volg een opleiding om te leren schrijven in klare taal bij een het Agentschap Integratie en Inburgering of Wablieft.
Volg een vorming duidelijk gesproken taal om conversaties met anderstaligen vlotter te laten verlopen. Je kan hiervoor terecht bij het Agentschap Integratie en Inburgering en/of bij de Werkplekarchitecten.
Communiceer met de app ICOON for refugees, een universele taalgids met 1200 symbolen en afbeeldingen die taalbarrières overbruggen.
Lees alles over het belang, de voordelen en de toepassing van een Taalbeleid op de werkvloer.
Lees in deze brochure hoe anderstalige medewerkers de verschillende vormen van taalondersteuning ervaren en de do's en don'ts die zij voorstellen.

3.Wat zegt de wetgeving over taal op het werk?

Tips

Algemeen

Een arbeidscontract is geschreven in de taal van het taalgebied waarin het bedrijf ligt. Voor anderstaligen kun je een vertaling van dit contract laten opmaken, maar dat is juridisch niet verplicht.
Je mag een bepaald niveau van taalkennis eisen dat past bij de functie en de werkcontext. Maar hou het realistisch. Als het gevraagde niveau niet passend of noodzakelijk is, kan dit leiden tot discriminatie van geschikte kandidaten.
Je kunt de belangrijkste veiligheidsvoorschriften laten vertalen of zoveel mogelijk op de werkvloer communiceren met beelden en pictogrammen.

Tools

Omschrijf het vereiste taalniveau of schat de vaardigheden van een kandidaat in met het Europees Referentiekader(ERK).
Stel een leesbare vacature op aan de hand van deze checklist.
Bekijk in de Taalwetwijzer de veelgestelde vragen rond taalwetgeving op de werkvloer.
Bekijk eDiv, een online tool voor een diverse en inclusieve werkomgeving. Je vindt er heel wat inspirerende voorbeelden en juridisch advies. Ook concrete vragen over taal op het werk komen aan bod.